Zangeres en EO-presentator Giovanca Ostiana (47) wilde vroeger, net als veel klasgenoten, het liefst blond haar hebben en Annemarie heten. In haar eerste prentenboek Liever toch mezelf wil ze jonge lezers inspireren om zichzelf te accepteren en anderen te waarderen. ‘Je bent geweldig zoals je bent.’ In de ND-serie Zeven Deugden spreken geïnterviewden zich uit over wijsheid, matigheid, rechtvaardigheid, dapperheid, geloof, hoop en liefde.
Liefde
‘Liefde is voor mij een essentieel ingrediënt van het leven. Ik ben opgevoed met veel warmte en genegenheid. We waren een hecht gezin: mijn ouders, mijn zusje en broertje. Mijn ouders deden er alles aan dat we niets tekortkwamen. Hoewel mijn familie ver weg op Curaçao woonde, voelde ik toch veel nabijheid. Er was geregeld contact met hen, ook al was dat niet altijd fysiek.
Daarnaast ervoer ik liefde in de kerk: mensen keken naar elkaar om en er stonden lieve ooms en tantes om ons heen. Ze stonden altijd klaar om ook mijn moeder te helpen.
Ik geloof dat liefde overal kan opduiken, zelfs op plekken waar je het niet verwacht. Stel dat je een zwerver tegenkomt. Angst kan je influisteren dat je juist geen contact moet maken, maar liefde laat je anders kijken, waardoor je misschien iets wilt geven, een gesprek beginnen of simpelweg nabij zijn. Vanuit liefde spiegel je waardigheid aan een ander. Liefde nodigt je uit om even stil te staan of om te blijven zitten bij iemand die dat nodig heeft.
‘Mijn dochter en ik gaan de deur nooit uit zonder samen even te bidden.’
Voor mij voelt liefde als een soort reflex. Het is iets wat mijn ouders me met de paplepel hebben ingegoten. Ondanks hun eigen zorgen en uitdagingen stonden mijn ouders altijd klaar om te helpen. Ze liepen nooit weg van de ellende van een ander. Toen wij zelf financiële uitdagingen hadden, hielp de school bijvoorbeeld met onze winterjassen.
Mijn moeder is al tientallen jaren overblijfmoeder op een basisschool. Nog steeds wordt ze in de supermarkt door volwassenen omhelsd die zij als kind heeft begeleid. Mijn vader is elf jaar geleden overleden, maar mijn moeder geeft nog elke dag liefde waar ze is. Ik bewonder dat enorm in haar.
Toen ik acht jaar geleden zelf moeder werd van Jesamy, kreeg liefde een nieuwe betekenis. Voor het geluk van je kind laat je alles uit je handen vallen. Die liefde is zo groot, zo onvoorwaardelijk. Voor mij is liefde ook onlosmakelijk verbonden met God. Ik kan niet zonder zijn liefde.’
Geloof
‘’Liefde betekent per definitie dat er een keuze is’, werd er zondag gezegd in mijn kerk, Maranatha Ministries in Amsterdam. Het raakte me, want God is liefde. En liefde zonder keuze kan geen liefde zijn. Bij God is er dus altijd een keuze, en die keuze ligt bij ons. Het verklaart niet alles wat in de wereld gebeurt, maar het herinnert ons eraan dat de keuzes die wij maken, kunnen leiden tot vrede of conflict.
Mensen vragen weleens: waarom is er oorlog? Of: waarom gebeurt dit? Dat is hoe het leven is: mooi, maar vaak ook vreselijk en niet te bevatten. Gelovig zijn betekent niet dat je geen moeilijkheden tegenkomt.
Voor mij begint en eindigt de dag met God, als een soort incheckmoment. Mijn dochter en ik gaan de deur nooit uit zonder samen even te bidden. Gebed is voor mij niet iets wat je opsomt om het maar gedaan te hebben. We voeren een gesprekje met God. Soms bid ik, soms doet zij het.
‘Als er iets niet helemaal lekker is gegaan, vragen we om wijsheid om ervan te leren.’
Elke ochtend doen we een eenvoudig gebed met een paar vaste onderdelen. We beginnen altijd met dankbaarheid: voor het wakker worden, voor een nieuwe dag. Daarna bidden we om bescherming, vooral als we de weg op gaan, of dat nu met de fiets of de auto is.
We vragen God om wijsheid: voor Jesamy op school, voor mij op mijn werk. En we bidden dat de liefde die wij in ons dragen door anderen gevoeld mag worden, en dat we op onze eigen manier van betekenis mogen zijn. En dat kan gewoon in kindertaal.
’s Avonds danken we God opnieuw: voor de dag, voor zijn bescherming. Als er iets niet helemaal lekker is gegaan, vragen we om wijsheid om ervan te leren. We bidden ook voor andere kinderen op de wereld, dat God hun geeft wat ze nodig hebben, of dat Hij in elk geval nabij is. Die nabijheid van God is voor mij een belangrijke realisatie. Dat ik er niet alleen voor sta.’
‘Als iemand iets lelijks tegen mij zegt of een nare opmerking plaatst op sociale media, probeer ik te denken aan het principe ‘hurt people hurt people’ – gebroken mensen doen anderen pijn. Dat neemt niet weg dat de woorden mij pijn doen, maar ik probeer me in te denken dat die persoon misschien een rotdag heeft, vaak is afgewezen of ergens door bitter is geworden. Ik doe mijn best om op zulke momenten niet ‘terug’ te oordelen, al lukt dat niet altijd.
Wijsheid
‘Als iemand iets lelijks tegen mij zegt of een nare opmerking plaatst op sociale media, probeer ik te denken aan het principe ‘hurt people hurt people’ – gebroken mensen doen anderen pijn. Dat neemt niet weg dat de woorden mij pijn doen, maar ik probeer me in te denken dat die persoon misschien een rotdag heeft, vaak is afgewezen of ergens door bitter is geworden. Ik doe mijn best om op zulke momenten niet ‘terug’ te oordelen, al lukt dat niet altijd.
Toch ben ik – mijn vrienden zullen dat beamen – vaak degene die zegt: ‘‘Je weet niet wat er achter iemands reactie zit, dus ga er niet met een gestrekt been in.’’ Het gedrag van iemand komt vaak ergens vandaan. Je hoeft niet altijd te weten waarom, maar het kan helpen om dingen in perspectief te zien en woorden iets makkelijker van je af te laten glijden. Deze wijsheid is met de jaren gekomen.’
Rechtvaardigheid
‘Onrechtvaardigheid maakt onlosmakelijk deel uit van mijn afkomst. Niet als een gemarkeerd moment in de tijd, maar als een constant gegeven. Het is de erfenis van een geschiedenis van onderdrukking, het onrecht dat onder anderen mijn voorouders is aangedaan. Hoewel de omstandigheden en handelingen van toen veranderd zijn, blijft de wortel van onrechtvaardigheid bestaan.
Ik denk aan een voormoeder die op de plantages werkte, en aan ontelbare gezinnen die nooit écht een gezin hebben mogen en kunnen zijn, omdat ze bruut uit elkaar gehaald werden. Ik denk aan een stukje identiteit dat ik niet kan achterhalen: waar kom ik nou echt vandaan?
‘Ik herinner me hoe mijn ouders soms verdrietig thuiskwamen, na een afwijzing of een belediging.’
Ook mijn ouders, mijn boegbeelden, hebben onrecht ervaren vanwege hun huidskleur. Ik herinner me hoe ze soms verdrietig thuiskwamen, na een afwijzing of een belediging. Ze verstopten de pijn. Dat gun je je dierbaren niet.
Als puber voelde ik hierdoor de drang om activistisch te zijn. Het leek toen de enige manier om te reageren op de onrechtvaardigheid die ik overal zag. Maar met de tijd leerde ik dat er meerdere manieren zijn om te vechten. Ik koos er als twintiger voor om op een andere manier zichtbaar te zijn. Ik wilde laten zien dat mensen zoals ik – mensen met mijn achtergrond – prima in staat zijn om universitaire diploma’s te behalen, succesvolle carrières op te bouwen en op verschillende niveaus een positieve impact te hebben in de samenleving. Dit is ook een manier van strijden: door te laten zien wat mogelijk is.’
Matigheid
‘Thuis groeide ik op in een situatie van schaarste. Daar praat ik niet veel over en ik vond het lange tijd ook ongepast om het te delen. Ik heb mijn ouders namelijk heel hoog zitten. Zij hebben enorm hard gewerkt. Ook merk ik vaak dat er snel een oordeel is over mensen met weinig middelen. Maar dat komt lang niet altijd door verkeerde keuzes of eigen schuld. Er zijn heel veel waardige mensen die altijd klaarstaan voor anderen, maar toch weinig geld hebben.
Ik ben ondanks schaarste nooit iets tekortgekomen. Mijn ouders zijn lieve, warme mensen en de situatie heeft ze nooit doen inboeten op liefde. Pas toen ik zelf geld ging verdienen, realiseerde ik me dat die beperkte middelen me wel degelijk hadden beïnvloed.
‘Pas toen ik zelf geld ging verdienen, realiseerde ik me dat die beperkte middelen me wel degelijk hadden beïnvloed.’
Onbewust en onuitgesproken sloot ik een pact met mezelf: ik wil geen schaarste meer in mijn leven. Mijn ouders hadden dit nooit mogen meemaken en ik wil het nooit meer meemaken, ook niet voor mijn dochter en mijn dierbaren.
Mijn opvoeding draaide veel om tweedehands spullen. Als ik iets nieuws kreeg, was dat altijd een speciaal moment. Dat gevoel ben ik belangrijk gaan vinden. Ik haalde vreugde uit nieuwe kleren en nieuwe schoenen. Ik wilde ook dat mijn dochter altijd mooie nieuwe kleren heeft. Maar met het oog op het milieu, duurzaamheid en verspilling wil ik hier wat meer matigheid in brengen. Nu probeer ik veel bewuster na te denken: waar koop ik de kleding? En heb ik het echt nodig?’
Dapperheid
‘Mijn moeder zegt vaak dat ze mij dapper vindt. Ze vond het dapper toen ik naar Sierra Leone ging voor Plan Nederland. Anderen vonden het dapper dat ik het tv-programma Op1 ging presenteren. Maar voor mij gaat dapperheid meer over de kleine momenten waarop je voor jezelf opkomt. Momenten waarop je durft te zeggen: dit ga ik niet doen. Dapper zijn betekent voor mij ook het maken van een impopulaire keuze tegen de stroom in, omdat je in jezelf gelooft.
Ik ken genoeg mensen in mijn omgeving die op die manier dapper zijn. Mijn moeder bijvoorbeeld, omdat ze op heel jonge leeftijd naar een land is gekomen waar ze niemand kende. Maar ook zangeres Diana Ross – zonder haar was ik nooit gaan zingen –, Maya Angelou, Claudia de Breij, Jandino en Remco Campert. Het zijn allemaal mensen die ik hoog heb zitten, of had, want Remco is helaas niet meer onder ons.
‘Dapper zijn betekent het maken van een impopulaire keuze tegen de stroom in, omdat je in jezelf gelooft.’
Ze hebben risico’s durven nemen en zich uitgesproken. Niet altijd met een spandoek op straat, maar ieder van hen heeft op zijn of haar eigen manier bijgedragen aan iets groters. Daar is vaak lef voor nodig. Ook om daarin ongegeneerd jezelf te zijn.’
Hoop
‘Mijn eerste prentenboek Liever toch mezelf is een uitnodiging aan iedereen om zichzelf te mogen zijn. Het is mijn hoop dat dit boek kinderen extra vleugels geeft en dat het hen weer inspireert om anderen vleugels te geven.
Je kunt alleen jezelf zijn in relatie tot iemand anders. En je mag hardop over jezelf zeggen dat je geweldig bent zoals je bent. Maar dat mag je ook over anderen zeggen. Ik wil dat die uitnodiging er is: ik wil aan jou laten zien dat je jezelf mag zijn, door het tegen je te zeggen, maar ook door zelf mezelf te zijn. Jezelf zijn doe je samen.
Het verhaal gaat over Amara, een meisje met giechelende krullen. In eerste instantie was dit karakter meer op mij gebaseerd, maar mijn dochter bracht me op een ander idee. Na het kijken van de documentaire Een pop zoals ik, realiseerde ze zich dat zij een andere kleur bruin heeft dan ik. Dat was voor mij ook een aha-moment. Ik ben veel donkerder dan zij en was daar als kind onzeker over.
‘Ik wil aan mijn dochter meegeven: jij bent jij! Vind jezelf en de ander te gek!
Ik wilde ook steil, blond haar hebben en Annemarie heten. De kinderen in deze documentaire willen dat ook, en mijn dochter eigenlijk ook. Er lopen heel veel kinderen rond die onzeker of verdrietig zijn vanwege hun kleur, hun haar, postuur, neus, lip, labels, stempels, vanwege hun prestaties op school, hun gezinssituatie of wat hun dan ook maar ontbreekt, of wat ze juist teveel hebben.
Veel kinderen voelen zich nu al niet goed genoeg; zij worden tieners en later volwassenen. Ik vind dat kinderen nu gewoon mogen horen dat ze in waarde niet onderdoen voor een ander. Ik hoop dat dit boek werkt als een katapult: je bent geweldig zoals je bent. En het zit niet in het woord ‘geweldig’, maar in het deel ‘zoals je bent’.
Ik wil aan mijn dochter en alle andere kinderen meegeven: jij bent jij! Vind jezelf te gek, maar ook die ander. Ik hoop dat ze trots is op wie ze is – trots op haar krullen, haar huid, en wat ze uitstraalt. Dat ben ik ook.’
Veelzijdige zangeres en auteur
Giovanca Ostiana (Alkmaar, 1977) is een veelzijdige zangeres, presentator en auteur van Curaçaose afkomst. Al op jonge leeftijd begon ze met zingen, schrijven en modellenwerk. Daarnaast studeerde ze orthopedagogiek aan de Universiteit van Amsterdam.
Ze werkte ruim tien jaar als achtergrondzangeres met nationale en internationale artiesten, waaronder Typhoon, Wouter Hamel en Izaline Calister. In 2008 debuteerde ze als soloartiest met haar album Subway Silence, waarmee ze een gouden plaat behaalde.
Van 2017 tot 2019 presenteerde Giovanca het VPRO-programma Vrije Geluiden. Bij de Evangelische Omroep werkte ze mee aan diverse programma’s, waaronder Op1 (samen met Tijs van den Brink) en Keti Koti ’24. Momenteel presenteert ze bij de EO de programma’s Bid, bedank, bewonder en Zing!.
In september verscheen haar eerste prentenboek, Liever toch mezelf, met illustraties van Anne Sara Schenk-Verloop, inclusief een lespakket. Ook zet ze zich in als ambassadeur van Plan Nederland. In december tourt ze door vier steden met haar kerstconcerten Giovanca Presents: A Motown Christmas. Meer informatie op Giovancamusic.nl.
Dit verhaal is geplaatst in het Nederlands Dagblad. Foto: Rogier Veldman/EO