Tunesië wordt steeds meer een gevangenis voor vluchtelingen en migranten: sinds de haatspeech van president Saied keert de bevolking zich tegen hen, maar ze kunnen ook niet terug. De enige vluchtroute lijkt richting Europa. Maar juist zondag is premier Rutte in Tunesië om te praten over de asieldeal. ‘Europa lost het verkeerde probleem op.’
Naast het gebouw van de International Organisation of Migration in Tunis, de hoofdstad van Tunesië, hebben driehonderd vluchtelingen een tentje opgezet. Directeur Tineke Ceelen van Stichting Vluchteling en mensenrechtenexpert Eduard Nazarski lopen zaterdag door het tentenkamp om met vluchtelingen en migranten te praten. ‘We ontmoetten een man uit Sierra Leone. Hij is samen met zijn vrouw en baby van zeven maanden gevlucht. Hij was kip aan het frituren en vertelde dat hij iedere dag een beetje geld bedelt om eten te kunnen kopen’, vertelt Nazarski.
‘De vluchtelingen slapen zoveel mogelijk overdag. ’s Nachts blijven ze wakker om te waken, omdat ze bang zijn voor groepen jongens die hen met messen aanvallen’, zegt Ceelen. ‘Ze zeggen dat ze wakker moeten blijven om de Arabische stemmen op tijd te herkennen. Heel akelig.’
Al een aantal maanden reist Stichting Vluchteling met Ceelen en Nazarski langs de randen van Europa om aandacht te vragen voor de situatie van vluchtelingen en migranten. Met eigen ogen willen ze zien hoe vluchtelingen al dan niet worden opgevangen. Ze spreken onder meer met vluchtelingen zelf, praten met de lokale bevolking en met hulp- en mensenrechtenorganisaties. Eerder waren ze onder andere in Griekenland en op Lampedusa. Sinds donderdag zijn ze in Tunesië.
Er zijn in Tunesië momenteel meer dan negenduizend vluchtelingen en asielzoekers geregistreerd bij de UNHCR. Zij komen voornamelijk uit Ivoorkust, Syrië, Sudan, Kameroen en Guinea. Het Noord-Afrikaanse land is een belangrijke vertrekplaats voor migranten naar Europa. Ook premier Mark Rutte doet zondag het land aan om samen met de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen en de Italiaanse premier Giorgia Meloni afspraken te maken om de oversteek van asielzoekers naar Europa zoveel mogelijk te verminderen.
opruiende toespraak
De situatie in Tunesië is zeer schrijnend en grimmig, vertellen Ceelen en Nazarski via de telefoon. De auto hebben ze even langs de weg geparkeerd, later vervolgen ze hun reis van Tunis naar de havenstad Sfax, waarvandaan de meeste bootjes met vluchtelingen naar Europa vertrekken. ‘We zien een samenleving waarin de rechtstaat is uitgekleed en de politieke en economische situatie sterk is verslechterd’, vertelt Ceelen.
De president van Tunesië, Kais Saied, gaf eind februari een ‘opruiende’ toespraak over ‘omvolking’. Ceelen: ‘Grote aantallen zwarte Afrikanen die naar Tunesië komen willen volgens de president de bevolkingssamenstelling van het land veranderen. Zo’n speech valt in een land met een verslechterde economie in vruchtbare aarde.’
‘Direct na de speech zijn zwarte Afrikanen zonder verblijfsvergunning, uit met name Sub-Sahara-Afrika, uit hun huizen gezet’, vervolgt Nazarski. ‘Ze werden ontslagen door werkgevers, ze mochten geen gebruik meer maken van het openbaar vervoer en ze werden mishandeld met messen. Mensen zijn nog steeds doodsbang.’
geen duurzame oplossing
Ceelen: ‘De president van Tunesië noemt zwarte Afrikanen ‘het grote zwarte gevaar’. Hoe zorgwekkend is het om met zo’n man afspraken te maken? Is dit überhaupt een partij waarmee je afspraken wilt maken?’
Volgens Nazarski kijkt Europa maar naar één kant van het vluchtelingenvraagstuk, waardoor de oplossing ‘niet duurzaam’ is. ‘Europa vindt dat er te veel asielzoekers naar ons werelddeel komen. Dat is het enige dat ze willen oplossen. Daarmee worden wanhopige mensen die een beter en veiliger leven ambiëren niet geholpen. Europa lost dus het verkeerde probleem op. Ze moeten de wortel van de situatie aanpakken.’
Lees verder in het Nederlands Dagblad.
